Radio Mama

In deze podcastaflevering is Tessa Bouâli te gast, een klinisch psycholoog en psychotherapeut. Ze werkt in het Centrum voor Geestelijke Gezondheidszorg VAGGA in Antwerpen, waar ze inzet op Infant Mental Health. Ze is zelf ook mama van een peuter.

Wat is Infant Mental Health?

Infant Mental Health richt zich op de mentale of geestelijke gezondheid van baby’s. Want inderdaad, ook baby’s hebben al emoties en gevoelens en maken dingen bewust mee. Volgens Tessa is het belangrijk dat een baby van bij het begin gezien wordt als een volwaardig persoon, dat is dan ook de basis van de therapie die zij aan baby’s en hun ouders geeft. Tegelijkertijd kan een baby nooit op zichzelf bestaan, maar staat hij steeds in relatie tot iemand anders, zoals zijn ouders. En dus kunnen allerlei zorgen of moeilijkheden een aanleiding vormen om een therapeutisch traject aan te gaan. Soms gaan die zorgen eerder over het emotioneel welbevinden van de ouder, de regulatie van de baby, of de relatie tussen hen.   

Tijdens de therapie wordt zowel met de ouders als met de baby gepraat over datgene wat moeilijk loopt. Het lijkt misschien raar om op een waarachtige manier te praten met een baby, maar de baby begrijpt wel degelijk de emotionele intentie van alles wat je zegt. De baby zal hier vervolgens op reageren met zijn of haar lichaampje. Die fysieke reactie van de baby wordt naar waarde geschat door de therapeut. Dit soort therapie helpt om de emoties van de baby te reguleren.

Emoties bestaan al voor er taal is

De emotionele ontwikkeling van een baby gaat al van start in de baarmoeder. Zo voelt een baby zich in de baarmoeder heel veilig en vertrouwd. Het is er warm en mama is nabij, hij hoort haar stem en voelt haar ademhaling. Bij de bevalling weet hij niet wat er gebeurt, hij voelt druk op zijn lichaam en hoofd. Hij heeft plots kou en later misschien honger en zijn mama is misschien niet steeds meer in de buurt. Dat kan voor een gevoel van ontreddering zorgen.

Ook reageert een baby in de baarmoeder al op datgene wat de mama meemaakt. Als je als mama een chronisch hoog stressniveau ervaart tijdens de zwangerschap kan de baby bijvoorbeeld onbewust denken dat de buitenwereld potentieel gevaarlijk is. Dat komt doordat de stresshormonen worden doorgegeven aan de baby. Een beetje stress kan evenwel geen kwaad: het zorgt er immers voor dat je kan leren, ontwikkelen en overleven.

Hou vooral in gedachten dat een baby dezelfde emotionele behoeften heeft als een volwassene en probeer hier als ouder op in te spelen. Een baby heeft net zoals wij nood aan nabijheid, verbondenheid, waardering, liefde en veiligheid.

Co-regulatie

Baby’s en jonge kinderen kunnen hun emoties nog niet zelf reguleren. Ze hebben daarvoor een hechtingsfiguur nodig om hen hierbij te helpen. Co-regulatie betekent regulatie doorheen een ander. Spiegelneuronen spelen hierbij een belangrijke rol. De spiegelneuronen in onze hersenen zorgen ervoor dat wanneer we contact maken met iemand die verdrietig is, dezelfde hersendelen geactiveerd worden als wanneer we zelf verdrietig zouden zijn. Als je dus contact maakt met je verdrietige baby, vertellen je hersenen je eigenlijk hoe je baby zich voelt.

Maak als ouder dus gebruik van deze spiegelneuronen om je te proberen af te stemmen op de noden van je baby en op zoek te gaan naar wat je baby je wil vertellen. Eigenlijk vertelt jouw buikgevoel je dat al. 

Als je baby bijvoorbeeld hard begint te huilen na het horen van een bepaald geluid, kun je als ouder zeggen: ‘Ik denk dat jij geschrokken bent van dat geluid’. Door dat te doen voel jij de emotie van je baby en plaats je die in zijn context. Je baby is geschrokken en dus bang.

Daarna is het belangrijk om een gereguleerde, rustigere emotie terug te geven aan je baby. Dat doe je door rust en vertrouwen uit te stralen en bijvoorbeeld te zeggen: ‘Dat was schrikken hè. Zo’n luid geluid’. Je baby zal deze gereguleerde emotie internaliseren waardoor zijn stressniveau zakt. Door dit proces herhaaldelijk met jou als ouder te doorlopen, zal hij later tot zelfregulatie komen. Dat kan hij pas als hij een stuk ouder is, maar je legt dus al mee de basis. Je helpt hem begrijpen dat hij geschrokken was van het geluid en dat dat voor een angstig gevoel zorgde - en dat dat angstig gevoel eerst even piekt en daarna weer zakt. Als je kind ouder is, kan je de emoties specifieker gaan benoemen met woorden. 

Het verschil tussen co-regulatie en ontlading

Om aan te voelen wat de functie is van het huilen (probeert hij jou iets duidelijk te maken en vraagt hij om troost, of helpt het huilen om opgebouwde spanning te ontladen?), kan het helpen om als ouder te proberen voelen en luisteren wat het huilen met je kindje doet. Als je voelt dat de spanning stijgt tijdens het huilen en je kindje meer en meer van streek raakt, heeft hij waarschijnlijk nood aan co-regulatie. Als het huilen daarentegen heel intens begint en je kindje steeds rustiger wordt, is het waarschijnlijk opgebouwde spanning aan het ontladen.

Ook nog in de podcast:

Wat huilen met baby en mama doet, waarom het een mythe is dat je baby’s kunt verwennen en wat is een stressraampje?

Wil je meer weten over de ontwikkeling van het brein? Beluister dan zeker ook de aflevering met Eva Kestens!