Radio Mama

In deze aflevering van Radio Mama is Karen De Looze te gast. Zij is er voor ouders die graag ondersteuning willen bij het opvoeden vanuit verbinding. We hebben het over stress en trauma bij ouders en kinderen, waar het vandaan komt en hoe je ermee om kan gaan. Een moeilijk, maar ontzettend interessant thema!

Stress is een natuurlijk proces

Wat gebeurt er in ons lichaam wanneer we stress ervaren? “Dan komen er stresshormonen vrij die ons zenuwstelsel activeren. Ons oerbrein neemt het over en we kunnen dan niet meer vrij kiezen hoe we reageren. We gaan vechten, vluchten of bevriezen. Een automatisch fysiologisch proces komt op gang. Ons hart slaat sneller, onze maag krimpt samen, onze ademhaling versnelt,... Stress is eigenlijk een heel natuurlijk proces dat gericht is op onze overleving. Daardoor zijn we minder goed in staat om bewuste handelingen uit te voeren,” aldus Karen.

Bij een stresserende situatie zoals een tijger die plots voor je neus staat, zorgt het oerbrein ervoor dat we een actie ondernemen. En dan kan het twee kanten uitgaan: we verliezen of we winnen. Als we winnen en de tijger overmeesteren, gaan we dat vieren. Dan komt er adrenaline vrij en hebben we onze stresscyclus vervolledigd. Soms zie je ook ontlading in de vorm van trillen, huilen, razen enzovoort.

De ziekte van onze tijd

In onze huidige maatschappij zijn er veel dingen die niet zo levensbedreigend zijn als een tijger, maar omdat ons oerbrein dat onderscheid niet maakt, wordt ons stresssysteem geactiveerd. Het probleem is nu dat er geen tijger is om te overmeesteren. We winnen of verliezen niet. We vervolledigen onze stresscyclus dus niet, ook omdat bepaalde uitingsvormen hiervan cultureel onderdrukt worden. Denk maar aan huilen. 

Het grootste nadeel van het niet kunnen vervolledigen van een stresscyclus, is dat we niet ontladen. Daardoor stapelt de stress zich stelselmatig op. En stress die zich blijft opstapelen kan resulteren in trauma.

Trauma met een grote en kleine T

“Een trauma is in feite een reactie van ons zenuwstelsel dat blijft steken in de vecht-, vlucht- of bevriesmodus, of een combinatie van de drie. Ook als het ‘gevaar’ al geweken is,” zegt Karen.

Er zijn trauma’s met een grote T en trauma’s met een kleine t. “En het is niet altijd makkelijk om daar een onderscheid in te maken. En dat moet ook niet, want dat is voor iedereen anders. Hoe ingrijpend het trauma voor een persoon of kind is, is afhankelijk van omgevingsfactoren die meespelen: hoe plots iets gebeurde, of het kind erop was voorbereid en of het kind gereguleerd werd door zijn nabije omgeving. Ook het eigen zenuwstelsel en het karakter van het kind spelen mee,” zegt Karen.

En dan komen trauma’s ook nog in heel verschillende vormen voor. “Een hechtingstrauma is bijvoorbeeld wanneer de ouders niet als veilige haven kunnen worden gezien door de kinderen. Dan lukt de co-regulatie minder goed. Dat kan doordat er te weinig oog is voor het kind en zijn noden, of omdat de ouders zelf bedreigend zijn en een potentieel gevaar vormen. Dat laatste zien we vooral bij misbruik en mishandeling in allerlei vormen,” vervolgt Karen. 

Van zelfregulatie naar co-regulatie

Co-regulatie is het bufferen van stressfactoren en het kind ondersteunen bij het ontladen van stress. “Om in co-regulatie stress bij kinderen te verminderen, is het belangrijk dat de ouders beschikbaar zijn en bereid zijn om die stress te gaan reguleren,” zegt Karen. “Dat co-reguleren gaat vaak over de rust die we als ouder uitstralen. Ons kind kan dan meesurfen op die energie en zelf weer tot rust komen.”

Zelf kalm blijven wanneer je kind stress ervaart is het beste, maar absoluut niet het gemakkelijkste. “Maar net door te begrijpen dat je kind op een bepaalde manier reageert als uiting van stress zonder dat hij er eigenlijk zelf iets aan kan doen omdat het oerbrein overneemt, kan je daar met een zachtheid en mildheid naar kijken en regulerend ondersteunen,” aldus Karen. 

En dan blijkt nog maar eens hoe belangrijk het is om goed met jezelf in verbinding te blijven. Zodat jij zelf je kalmte kan bewaren. Zien wat je nodig hebt, zodat je door zelfregulatie via co-regulatie naar de zelfregulatie van je kind kan gaan. 

Ook nog in de podcast: 

Over schaamte bij stress, de ‘window of tolerance’, medische trauma’s bij kinderen, het begrijpen van en omgaan met agressief gedrag en driftbuien van ons kind, de ‘please-respons’ en meer!